Pierwsza runda konkursu Ścieżki SMART za nami – czy „nowe dotacje” są przyjazne dla wnioskodawców?

9 maja zakończono pierwszy nabór projektów do jednego z najbardziej wyczekiwanych programów perspektywy budżetowej 2021-2027: FENG Ścieżka SMART 1.1. Wnioski o dofinansowanie przyjmowane były zarówno przez PARP (przedsiębiorstwa MŚP) jak i NCBR – w przypadku przedsiębiorstw dużych. Opóźniony start nowej perspektywy budżetowej przyniósł bardzo duże zainteresowanie wnioskodawców udziałem w pierwszym dostępnym konkursie.

Konkursy otwierające wydatkowanie środków w ramach nowych programów dotacyjnych zawsze stanowią rodzaj niewiadomej, będąc testem dla nowej dokumentacji aplikacyjnej, regulaminów czy kryteriów oceny. Tym razem niepewność ta była jeszcze silniej odczuwalna, ponieważ po raz pierwszy w ramach jednego instrumentu wsparcia umożliwiono realizację szeregu rozłącznych dotychczas działań (modułowa konstrukcja Ścieżki SMART 1.1). W trakcie kilkumiesięcznej pracy nad projektami, mieliśmy okazję szczegółowo przeanalizować dokumentację i zasady Ścieżki SMART, a następnie w praktyce sprawdzić, jaki „user expirience” oferują nowe konkursy PARP i NCBR.

Co zaskakiwało pozytywnie?

Na szczególne wyróżnienie zasługują trzy aspekty:

• Modułowość: po zakończeniu prac nad pierwszymi projektami możemy jednoznacznie stwierdzić, że modułowość to strzał w dziesiątkę. Przyjęta formuła pozwala na dużą elastyczność w budowaniu projektów precyzyjnie dopasowanych do potrzeb danego przedsiębiorstwa i charakterystyki jego działania. Oczywistym jest, że praca nad kilkoma modułami jest bardziej wymagająca od przygotowania jednostkowego projektu, ale jest to wysiłek, który warto podjąć.
• Analiza konkurencji: w Ścieżce SMART zaproponowano nowe podejście do analizy konkurencji. We wcześniejszych konkursach nie była ona ustrukturyzowana, co prowadziło do niejasności interpretacyjnych. Obecnie analiza została ujęta w formie tabeli, w której wskazać należy nazwę konkurencyjnego przedsiębiorstwa, jego numer NIP i zakres działalności konkurencyjnej. Pozwala to lepiej zweryfikować, czy wnioskodawca ma wiedzę na temat otoczenia konkurencyjnego, w którym działa. W naszej ocenie korzystnym byłoby dodanie analogicznej analizy partnerów biznesowych wnioskodawcy, którzy w aktualnej wersji wniosku o dofinansowanie są całkowicie pomijani. Scharakteryzowanie i weryfikacja partnerów biznesowych ograniczałaby ryzyko przyznania dotacji podmiotom bez potencjału do realizacji i wdrożenia rezultatów projektu.
• Wskaźniki: może być to opinia niepopularna, ale uważamy, że wprowadzenie większej liczby wskaźników działa na korzyść wnioskodawcy. Przede wszystkim obliguje do bardziej precyzyjnego określenia punktu wyjścia i celów, które przedsiębiorstwo zamierza osiągnąć. Wykonanie pierwszych pomiarów wskaźników jeszcze przed złożeniem wniosku o dofinansowanie, skłania do refleksji nad ich zakładaną wartością docelową. Może być to postrzegane jako dodatkowe obciążenie na etapie przygotowania wniosku o dofinansowanie, ale z pewnością zaprocentuje ono w trakcie prowadzenia projektu i zwiększy szanse na jego skuteczną realizację.

 

Które aspekty były największym wyzwaniem?

Źródłem głównych wyzwań w toku pracy nad wnioskami o dofinansowanie była niedoskonałość narzędzi otrzymanych od PARP i NCBR. Zarówno wnioskodawcy, jak i doradcy mocno odczuwali, że jest to pierwszy nabór, borykając się przede wszystkim z trudnościami technicznymi i lukami w dokumentacji.

• Generator wniosków o dofinansowanie: pracując na nowych generatorach (PARP przygotował własny, NCBR również) wielokrotnie zadawaliśmy sobie pytanie, czy udostępniono nam wersję prototypową? Systemy zawieszały się, nie zapisywały wprowadzonych danych, walidowały aplikacje pomimo błędów lub wskazywały na błędy tam, gdzie ich nie było. Jeden wniosek dostawał kilka numerów porządkowych, w innym generator nie czytał przecinków w budżecie i konieczna była ich ręczna zamiana na kropki. Nam udało się skutecznie złożyć wszystkie projekty, ale liczymy, że wraz z kolejnymi konkursami generatory zostaną udoskonalone.
• Braki w dokumentacji: udostępnione instrukcje pełne są nieprecyzyjnych wytycznych i przemilczanych zagadnień. W efekcie, wiele uzasadnionych wątpliwości wnioskodawców nie mogło znaleźć szybkiej i jednoznacznej odpowiedzi. Instytucje pośredniczące zasypane zostały pytaniami. Skalę problemu znakomicie obrazuje lista pytań i odpowiedzi na stronie internetowej NCBR dotyczącej konkursu Ścieżka SMART, których opublikowano… 392. Co więcej, instrukcje nie zostały zaktualizowane, a część z kluczowych informacji pozostaje schowana wśród setek odpowiedzi na różnych stronach internetowych.
• Model finansowy: w naszej ocenie wprowadzenie modelu finansowego jest trafną decyzją. Sprawia on, że już na etapie aplikowania wnioskodawca jest zobligowany do zmierzenia się z zagadnieniem utrzymania płynności w trakcie realizacji projektu. Pomimo, że sama idea jest słuszna, wykonanie wykazuje niedoskonałości. Arkusz modelu finansowego był zmieniany aż dwukrotnie w trakcie trwania konkursu. Ponadto dziwi, że w dobie powszechnej automatyzacji, budżet projektu nie zaciąga się automatycznie do analizy finansowej. Całość należy ręcznie przepisać. W wyniku zaokrągleń stosowanych w modelu, dochodzi do rozbieżności z kwotami wskazanymi w budżecie – to jedynie kilka przykładowych niedociągnięć otrzymanego narzędzia.

 

Podsumowanie

Pomimo pewnych niedoskonałości i wyzwań technicznych, z którymi mierzyliśmy się w toku pracy nad wnioskami o dofinansowanie, pierwszy nabór w Ścieżce SMART wywarł na nas dobre wrażenie. Zaproponowana formuła jest bardziej praktyczna i bliższa realiom biznesowym, niż to miało miejsce w poprzedniej perspektywie.